ئەدەب و سیاسەت

ئەوەی لە ناوچەی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و بڕێک لە وڵاتانی عەرەبی لە ئارادایە، شەڕێکی ئیتنیکی و ئایینی یان ئیتنیکی ـ ئایینییە کە هاوکات بە دەست تێوەردانی زلهێزەکانی جیهان و ناوچەکە هەتا دێت ئاڵۆز و ئاڵۆزتر دەبێ. لەم شەڕەدا هەر هێزێک بە تەمای سەپاندنی ئۆتۆریتەی خۆیەتی بە سەر ئەوی تردا هەم لە رێگای سەربازییەوە و هەم لە رێگای سەپاندنی خەونە سیاسییەکانی خۆیەوە.

 

 

بە لەبەرچاو گرتنی ئەوەی کە سنوورە باوەکانی هەنووکە، سنووری داسەپاون و هەم ئەوەی کە تازە جیاکردنەوەی سنوورەکان کارێکی یەکجار دژوارە، وا هەست دەکرێ تەواوی ناوچەکە بەتووش کارەساتێکەوە بووە کە نە بنی دیارە و نە ئەو سەری. دەڵێی شەڕێکی دایمی و بەردەوام و بێ کۆتا یەخەی هەموو ناوچەکەی گرتووەتەوە.

لێرەدا ئێمە کارمان بە پرۆژە سیاسییەکانی ئەگەری دەربازبوون لەم دۆخە دژوار و پڕ لە نەهامتییە نیە، ئەوەندی کە دەمانەوێ باسی ئەدەب و ئەدیب لە دۆخێکی وەهادا بکەین.

لە دۆخی شەڕەکاندا، بێگومان ئەدەب و ئەدیبانیش دەکەونە ناو بازنەی رووداوە سیاسییەکانەوە. ئیدی هەر کەسەو لە تەنیشت بیروڕایەکی سیاسی و ئایدیۆلۆژیدا رادەوەستێ: یەک لە ئایینی خۆی بەرگری دەکا و یەک لە نەتەوەی خۆی و یەکی تر لە ئایین ـ نەتەوەی خۆی. بەڵام هەشن کە بە دوور لەم هەڵوێستانە، هەوڵ دەدەن لە روانگەیەکی هیومانیستییەوە لە گەڵ رووداوەکان بە گشتی تەماس بگرن و، "مرۆڤ" بە دوور لە پێوەندییە ناوچەیی و ئایینی و ئایدیۆلۆژییەکانی بەرجەستە بکەنەوە. لێرەدا ئیتر ئەدەب و ئەدیب دەبن بە ئاوێنەی باڵانمای ئەو ئازار و مەینەتانەی وا هەموو مرۆڤەکانی ئاوێتەی شەڕ دەگرێتەوە. ئەم جۆرە ئەدەب و ئەدیبە تۆڵەئەستێن نییە، ئەوەندەی لە شوێنێکی فراوانتر و بەرزترەوە دەڕوانێتە رووداوەکان.

نموونەی ئەم جۆرە ئەدەب و ئەدیبانە زۆرن: کەسانی وەک شۆلۆخۆف (لە رۆمانی دۆنی ئارام دا)، یان ئەفسانەی ئاکیل لە یۆنانی کۆندا، کە هەوڵ دەدەن تراژێدیاکە بە هەموو لایەنەکانییەوە ببینن، نەک تەنیا لە یەک لایەنەوە.

رەنگە بتوانین بڵێین ئەم جۆرە روانینەی ئەدەب خۆی لە خۆیشیدا هەڵگری پرۆژەیەکی سیاسیە بۆ ئەوەی چلۆن بڕوانینە چۆنیەتی کۆتایی هێنان بە نەهامەتییەکانی ناوچەکە.

سایتی قەڵەم

 

١٦ ئاپریلی ٢٠١٥ 

گەڕان بۆ بابەت